Każdy z nas jest inny. Każdy żyje inaczej, ma inne przyzwyczajenia i inne uwarunkowania genetyczne. Dlatego też nie istnieje jedna uniwersalna dieta odpowiednia dla każdego człowieka. Właściwą dla danego organizmu dietę warunkują geny, ale o tym za chwilę.
Ogólne zasady żywieniowe i niepowodzenia w ich stosowaniu
Są oczywiście pewne ogólne zasady żywieniowe, do których stosować się powinien każdy, kto chce zachować dobre zdrowie przez lata.
Pierwszą i prawdopodobnie najważniejszą zasadą jest po prostu świadome odżywianie. Nie byle co, byle jak i byle gdzie, ale pięć, odpowiednio skomponowanych i pełnowartościowych, posiłków dziennie, spożywanych o stałych porach i przede wszystkim nie w pośpiechu!
Drugą regułą, która w równym stopniu dotyczy nas wszystkich jest wyeliminowanie z diety żywności wysoko przetworzonej (czyli żywności poddanej procesom obróbki przemysłowej, w trakcie której dodawane są cukier, sól, tłuszcz, emulgatory, barwniki i inne konserwanty), słodzonych i kolorowych napojów oraz produktów typu instant.
No i oczywiście nie powinniśmy się „przejadać” ale nauczyć się odróżniać uczucie głodu od apetytu i nie podjadać pomiędzy posiłkami. Poza tym pijemy – przede wszystkim wodę – minimum 1,5 litra dziennie.
Są osoby, które po zastosowaniu się do tych ogólnych reguł zdrowego odżywiania odczują wyraźną poprawę codziennego samopoczucia. Niezależnie od tego, z jakich produktów skomponują swoje posiłki, będą się czuły dobrze i z łatwością utrzymają prawidłową masę ciała. Poza odpowiednią dawką snu i aktywnością fizyczną, w zasadzie nic więcej nie potrzebują, aby ich organizm funkcjonował prawidłowo.
Część osób jednak, chociaż się wysypia, jest aktywna fizycznie i stosuje się do szeroko rozumianych zasad zdrowej diety fenotypowej – takich efektów nie jest w stanie osiągnąć. Pomimo prowadzenia zdrowego trybu życia mają one problemy z zachowaniem prawidłowej wagi, nieustannie odczuwają rozdrażnienie, spadek energii, ból głowy, a pod oczami zamiast napiętej zdrowej skóry, pojawiają się sińce.
Rzadko objawy te utożsamiamy z naszym odżywianiem: ból głowy nieustannie tłumaczymy niskim ciśnieniem atmosferycznym, rozdrażnienie – niewyspaniem, a wysypkę na skórze – źle dobranym kosmetykiem. Ostatnie, o czym moglibyśmy pomyśleć to, że może nasz organizm nie toleruje jabłek, pomidorów lub papryki. Jak to? Przecież to owoce, warzywa – podstawa zdrowej diety, samo zdrowie! Zgadza się, ale – nie dla wszystkich.
Geny a nietolerancja pokarmu
Nawiązując do początku tego artykułu, należy jeszcze raz powtórzyć: każdy z nas jest inny, a co się z tym wiąże, każdy z nas ma inny metabolizm. Nasze organizmy w różny sposób przeprowadzają procesy trawienia, ze względu na to, że uczestniczy w nim wiele mechanizmów i układów (między innymi układ hormonalny, czy autonomiczny układ nerwowy), które są różne u każdego człowieka.
Nasze predyspozycje genetyczne decydują o zakwalifikowaniu danej substancji jako przydatnej, nieprzydatnej, a nawet trującej dla danego organizmu. Bywa, że organizm, który nie radzi sobie z metabolizmem określonej substancji, reaguje od razu, wysyłając nam sygnał, że coś jest nie tak.
Wówczas mówimy o alergii. Zdarza się jednak, że reakcja organizmu następuje kilka godzin lub nawet kilka dni po spożyciu określonej substancji. Jest to ukryta reakcja organizmu na niektóre pokarmy, zwana nietolerancją pokarmową (lub opóźnioną alergią pokarmową), która może doprowadzić do powstania w organizmie przewlekłego stanu zapalnego.
Aby wyeliminować z jadłospisu produkty, których nasz organizm nie toleruje albo toleruje słabo, należy przede wszystkim nauczyć się go słuchać.
Biorąc pod uwagę jednak fakt, że spożywamy zróżnicowane produkty, w przeróżnych kombinacjach, a reakcje na nie mogą pojawić się nawet do 72 godzin od ich spożycia, samodzielne zdiagnozowanie tego, który produkt nam szkodzi, a który nie – jest niezwykle trudne. Ponadto objawy mogą być złożone, a nietolerancja może występować na kilka różnych grup pokarmów jednocześnie. Nie jest to jednak sytuacja bez wyjścia.
Dieta fenotypowa – badanie kodu metabolicznego pokaże jeść, a co nie
Najbardziej pomocne w takich sytuacjach jest wykonanie badanie pozwalającego ustalić nasz kod metaboliczny i jaka będzie odpowiednia dieta metaboliczna. Badanie to, jest jak dotąd najbardziej kompleksowym testem nietolerancji pokarmowej. Ustala bowiem stopień reakcji układu odpornościowego na określone produkty spożywcze oraz tzw. „polepszacze”, dzięki czemu pozwala zidentyfikować te, które wywołują niepożądane reakcje w naszym organizmie i w konsekwencji wyeliminować je z diety.
Innymi słowy – jego wynik pozwala zidentyfikować produkty dla nas szkodliwe i tym samym dostosować dietę nie tylko do naszego genotypu, ale też do fenotypu, czyli całościowego zespołu cech charakteryzujących nasz organizm.
Obecnie testy na nietolerancję pokarmową oraz te badające kod metaboliczny są coraz bardziej popularne. Materiałem badawczym jest próbka krwi, zaś uzyskane wyniki prezentowane są na 4-stopniowej skali, która obrazuje jakie produkty spożywcze, konserwanty i barwniki szkodzą nam najbardziej, a jakie w stopniu niższym. Na podstawie wyników testu opracowywana jest w porozumieniu ze specjalistą żywienia, odpowiednia dieta eliminacyjna, mająca na celu „oczyszczenie” organizmu z substancji dla niego szkodliwych.
Konsekwencje diety nieadekwatnej do kodu metabolicznego
Rozpoznanie nietolerancji pokarmowej jest bardzo ważne. Nierozpoznana może bowiem prowadzić do groźnych chorób takich jak: choroby układu krążenia, nerwowego, oddechowego, choroby skóry, tarczycy, zwyrodnienia stawów, cukrzyca, czy otyłość. Często wskutek rozwijających się chorób z powyższej grupy wdrażane jest leczenie farmakologiczne, które nie prowadzi jednak do wyeliminowania przyczyny dolegliwości, a ukierunkowane jest na złagodzenie objawów. Z tego powodu ciągle obecny w organizmie stan zapalny powoduje stopniowe uszkodzenia narządów wewnętrznych i prowadzi do rozwoju choroby.
Z powyższych względów rozpoznanie nietolerancji pokarmowej jest niezwykle istotne w profilaktyce chorób przewlekłych i cywilizacyjnych oraz po to, by poprawić komfort swojego codziennego funkcjonowania.