Kreatynina jest organicznym związkiem występującym w moczu i krwi, będącym produktem metabolizmu. Zazwyczaj jej stężenie we krwi porównuje się z jej zawartością w moczu, co pozwala stworzyć „klirens kreatyniny” służący ocenie pracy nerek (dobowy zakres wydalania). To natomiast, na co wskazuje jej obecność w moczu, to jakość funkcji filtrującej nerek.
Kreatynina powstaje głównie w mięśniach szkieletowych, natomiast znajdująca się we krwi jest pochodną kreatyny, która została w nich spalona, kreatyna stanowi bowiem nośnik energii dla mięśni. Kreatyna jak wiadomo jest substancją, którą zawiera wiele suplementów diety przeznaczonych do spalania tłuszczu i budowy masy mięśniowej.
Stąd też szczególnie zainteresowani skutkami je spożycia byli niegdyś sportowcy. Aktualnie wiadomo, że spożywanie kreatyny nie zwiększa poziomu kreatyniny we krwi i jest to dowiedziona już informacja, acz niezgodna z danymi, które niegdyś niewłaściwie interpretowano sądząc, że taki związek istnieje.
Należy wspomnieć, że chociaż kreatynina jest produktem wydalanym przez nerki z moczem, to najczęściej poziom kreatyniny określa się w badaniu krwi.
Norma w badaniu kreatyniny we krwi
W badaniu krwi kreatynina ma swoją wartość stałą wynoszącą 53-115 mmol/l (0,6-1,3 mg/dl). Choć jest to wartość dla obu płci to nierzadko podaje się pewne różnice w tym zakresie – dla kobiet 0.6-1.1 mg/dl, a dla mężczyzn 0.7-1.3 mg/dl. Różnice w normach dla płci wynikają z różnic w budowie ciała. Mężczyźni mają zazwyczaj większą masę mięśniową, co wprost wpływa na omawiane różnice. Ponadto stężenie kreatyniny może czasem się zmieniać i wychodzić poza wartość stałą, w zależności od zwiększonej masy mięśni, a także przez dużą wagę ciała.
Badanie krwi – kreatynina poniżej normy
W przypadku niskiego stężenia kreatyniny we krwi u pacjentów występują najczęściej choroby mięśni, ale też wiele innych stanów skojarzonych jest z jej ubytkiem.
Zalicza się do nich:
- miastenię – choroba autoimmunologiczna, która głównie objawia się szybką męczliwością i osłabieniem mięśni szkieletowych,
- choroby skojarzone z zanikiem mięśni,
- ciężkie choroby wątroby,
- stany po amputacjach kończyn,
- a także niskie stężenie kreatyniny bywa oznaką wyniszczenia czy niedożywienia organizmu,
- oraz, choć rzadko, bywa skojarzone z ciążą.
Spadek stężenia kreatyniny skojarzony też bywa z pobieraniem niektórych leków z grupy sterydowych (kortykosteroidów).
Badanie krwi – kreatynina powyżej normy
Wzrost kreatyniny skojarzony jest nie tylko ze stanami patologicznymi, ale też np.: ze zwiększonym wysiłkiem fizycznym oraz gigantyzmie. W pozostałych przypadkach zazwyczaj świadczy o toczącej się chorobie.
Do podstawowych stanów, w których kreatynina jest podwyższona zaliczamy:
- zatrucia organiczne i nieorganiczne,
- uszkodzenia i infekcje nerek,
- zablokowanie dróg moczowych,
- niewydolność nerek – przewlekła lub ostra,
- odwodnienie,
- rabdomiolizę – choroba przebiegająca z uszkodzeniem mięśni,
- skojarzone z ciążą problemy – eklampsję i preeklampsję,
- a także bywa skutkiem ubocznym pobierania niektórych leków: przeciwbólowych i antybiotyków.
Wskaźnik GFR
Badanie stężenia kreatyniny we krwi służy ponadto dokładnemu określaniu jakości pracy nerek, a dokładnie – szacowaniu wielkości przesączania kłębuszkowego. Innymi słowy zdolności do filtracji krwi. Jest to niezwykle ważna funkcja, której upośledzenie prowadzić może do ciężkich stanów, a nawet śmierci – należy pamiętać, że nerki m. in. regulują również ciśnienie krwi.
Dlatego też badanie kreatyniny we krwi zaleca się nie tylko w stanach skojarzonych z chorobami mięśni oraz nerek (szczególnie przewlekłych), ale też właśnie w nadciśnieniu i innych stanach skojarzonych z pracą nerek. W naszym Centrum Panaceum pacjenci mogą liczyć na konsultacje lekarskie w omawianym zakresie u trzech doświadczonych lekarzy.