Czym jest nietolerancja glutenu | Dieta bezglutenowa

Czym jest gluten?

Gluten to białko występujące naturalnie w niektórych zbóż, takich jak pszenica, żyto, jęczmień i owies. Składa się głównie z dwóch podstawowych frakcji białek: gliadyny i glutenin. Gluten nadaje ciastu elastyczność i sprężystość, co sprawia, że produkty z mąki pszennej są pulchne i mają dobrą teksturę.

Dla większości ludzi gluten nie stanowi problemu zdrowotnego. Jednak niektóre osoby cierpiące na nietolerancję glutenu, celiakię lub alergię na gluten mogą doświadczać negatywnych reakcji po spożyciu produktów zawierających to białko.

W celiakii, która jest autoimmunologiczną chorobą jelit, gluten powoduje uszkodzenie śluzówki jelita cienkiego, co prowadzi do trudności wchłaniania składników odżywczych. Osoby z nietolerancją glutenu mogą doświadczać różnych objawów, takich jak bóle brzucha, biegunka, zmęczenie, problemy skórne itp. Alergia na gluten jest rzadszym zjawiskiem, ale może powodować objawy alergiczne, takie jak pokrzywka, świąd, trudności w oddychaniu.

Dla większości ludzi spożywanie glutenu nie jest szkodliwe, ale dla tych z nietolerancją, celiakią lub alergią na gluten eliminacja tego białka z diety jest kluczowa. Produkty bezglutenowe są dostępne i stanowią alternatywę dla osób z problemami związanych z glutenem.

W jakich produktach występuje gluten?

Gluten występuje głównie w produktach z pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa (o ile nie są oznaczone jako bezglutenowe). Poniżej znajduje się lista produktów, które często zawierają gluten:

1. Chleb i pieczywo: Wszelkie produkty piekarnicze wykonane z pszenicy, żyta, jęczmienia lub owsa, takie jak chleb, bułki, bagietki, pączki itp.
2. Makarony i kluski: Wyprodukowane z mąki pszennej, żytniej, jęczmiennej lub owsianej.
3. Ciasta i ciasteczka: Wielu ciast i ciasteczek używa mąki pszennej, co oznacza obecność glutenu.
4. Płatki śniadaniowe: Niektóre rodzaje płatków śniadaniowych, zwłaszcza te oparte na pszenicy, jęczmieniu lub owsie, mogą zawierać gluten.
5. Produkty z ciasta francuskiego: Ciasto francuskie zazwyczaj zawiera pszenicę.
6. Pizze: Tradycyjne pizzowe ciasto jest zazwyczaj zrobione z mąki pszennej.
7. Sosy i zupy gotowe: Niektóre gotowe sosy i zupy mogą zawierać gluten jako zagęszczacz.
8. Słodycze i desery: Wiele słodyczy, ciast, ciastek i deserów może zawierać mąkę pszeniczną.
9. Produkty smażone w panierce: Potrawy smażone w panierce zwykle zawierają mąkę, która może być źródłem glutenu.
10. Piwo: Piwo zwykle jest warzone z jęczmienia, co oznacza, że zawiera gluten. Jednak istnieją również dostępne piwa bezglutenowe.

Osoby, które muszą unikać glutenu, powinny uważnie czytać etykiety produktów spożywczych i wybierać produkty oznaczone jako „bezglutenowe”. Współcześnie wiele sklepów i restauracji oferuje również alternatywy bezglutenowe dla wielu popularnych produktów spożywczych.

Jakie są negatywne reakcje organizmu na gluten?

Dla większości ludzi spożywanie glutenu nie powoduje żadnych negatywnych reakcji. Jednak dla osób z nietolerancją glutenu, celiakią lub alergią na gluten, spożycie tego białka może wywołać różne objawy i problemy zdrowotne. Kilka przykładów negatywnych reakcji organizmu na gluten:

Celiakia

Jest to autoimmunologiczna choroba jelit, w której spożycie glutenu powoduje atak układu immunologicznego na komórki śluzówki jelita cienkiego. Objawy celiakii mogą obejmować bóle brzucha, biegunkę, wzdęcia, utratę masy ciała, zmęczenie, problemy z koncentracją, trudności w nauce i problemy skórne.

Nietolerancja glutenu

Osoby z nietolerancją glutenu mogą doświadczać podobnych objawów jak w celiakii, takich jak bóle brzucha, wzdęcia, biegunka, zmęczenie, ale bez autoimmunologicznego ataku na jelita.

Alergia na gluten

To rzadka reakcja alergiczna na gluten, która może powodować objawy alergiczne, takie jak pokrzywka, świąd, trudności w oddychaniu, obrzęk twarzy czy nawet wstrząs anafilaktyczny.

Choroba trzewna

Niekiedy gluten może wywoływać problemy u osób, które nie spełniają kryteriów celiakii, ale doświadczają podobnych objawów. To zjawisko nazywane jest nieceliakalną wrażliwością na gluten lub chorobą trzewną.

W przypadku jakichkolwiek podejrzeń o nietolerancję glutenu, celiakię lub alergię na gluten, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem, który może zlecić odpowiednie testy diagnostyczne. Dieta bezglutenowa jest najczęściej zalecanym leczeniem dla tych, którzy muszą unikać glutenu.

Diagnostyka schorzeń związanych z glutenem

Diagnostyka schorzeń związanych z glutenem, takich jak celiakia, nietolerancja glutenu lub alergia na gluten, obejmuje różne testy. Warto jednak pamiętać, że przed przystąpieniem do testów, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem, który oceni objawy, historię zdrowotną i zleci odpowiednie badania. Poniżej przedstawiamy kilka typowych testów stosowanych w diagnostyce tych schorzeń:

1. Test przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG-IgA): To jedno z najczęściej stosowanych badań w diagnostyce celiakii. Przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej są często obecne u osób z celiakią.
2. Badanie poziomu przeciwciał przeciwko endomysium (EMA): To kolejne badanie, które może być stosowane w diagnostyce celiakii. Przeciwciała EMA są również związane z uszkodzeniem jelita cienkiego.
3. Badanie przeciwciał przeciwko deaminowanej gliadynie (IgA i IgG): Przeciwciała te mogą być obecne u osób z celiakią lub nietolerancją glutenu.
4. Badanie przeciwciał przeciwko gliadynie (AGA-IgA i AGA-IgG): Te przeciwciała mogą być stosowane jako dodatkowy marker w diagnostyce celiakii.
5. Badanie genetyczne HLA-DQ2 i HLA-DQ8: Celiakia często jest związana z określonymi genami. Jednak obecność tych genów nie oznacza, że osoba na pewno ma celiakię, ani ich brak nie wyklucza tej choroby.
6. Testy alergiczne: W przypadku alergii na gluten, testy skórne lub testy krwi na przeciwciała IgE mogą być stosowane do wykrycia reakcji alergicznej.

W przypadku nietolerancji glutenu, która nie jest związana z autoimmunologicznymi reakcjami, diagnostyka może być bardziej skomplikowana, i czasami opiera się na eliminacyjnej diecie bezglutenowej.

Pamiętaj, że tylko lekarz może zlecić odpowiednie testy nietolerancji pokarmowej i zinterpretować ich wyniki. Jeśli masz podejrzenia dotyczące nietolerancji glutenu lub związanych z nim schorzeń, skonsultuj się z lekarzem.

Na czym polega dieta bezglutenowa?

Dieta bezglutenowa polega na eliminacji z diety wszelkich produktów zawierających gluten. Jest to konieczne dla osób z celiakią, nietolerancją glutenu lub alergią na gluten. Dieta bezglutenowa pomaga zminimalizować objawy i zapobiega uszkodzeniu jelit u osób z celiakią. Poniżej znajdują się ogólne zasady diety bezglutenowej:

1. Unikanie zbóż zawierających gluten: Wszelkie produkty z pszenicy, jęczmienia, żyta i owsa (o ile nie są oznaczone jako bezglutenowe) muszą być wyeliminowane z diety. To obejmuje produkty piekarnicze, makarony, płatki śniadaniowe, chleb, ciasta i inne potrawy, w których użyto glutenu.
2. Wybieranie zamienników bezglutenowych: Dla wielu produktów dostępne są bezglutenowe zamienniki, takie jak mąka ryżowa, mąka kukurydziana, mąka ziemniaczana czy mąka migdałowa. Produkty te można stosować do przygotowywania potraw bez użycia glutenu.
3. Uważne czytanie etykiet: Przy zakupach ważne jest dokładne czytanie etykiet produktów spożywczych, aby upewnić się, że nie zawierają one składników zawierających gluten. Wiele produktów jest oznaczonych jako „bezglutenowe”, co ułatwia wybór odpowiednich opcji.
4. Unikanie skażenia krzyżowego: Skażenie krzyżowe to sytuacja, w której produkt bezglutenowy może zostać zabrudzony śladami glutenu podczas produkcji, obróbki czy przygotowywania potraw. Dlatego ważne jest unikanie potraw przygotowywanych na tych samych powierzchniach czy przy użyciu tych samych narzędzi, które były wcześniej używane do produktów zawierających gluten.
5. Unikanie pewnych produktów gotowych: Gotowe dania, przekąski czy sosy często zawierają składniki z glutenem. Dlatego ważne jest sprawdzanie etykiet i wybieranie produktów bezglutenowych lub przygotowywanie ich samodzielnie.
6. Unikanie pewnych alkoholi: Niektóre alkohole, zwłaszcza piwo, zawierają gluten. Osoby na diecie bezglutenowej mogą wybierać alternatywne napoje, takie jak wina czy bezglutenowe piwa.

Dla wielu osób na diecie bezglutenowej, wprowadzenie odpowiednich zmian w nawykach żywieniowych jest kluczowe. Współcześnie dostępne są jednak liczne produkty i przepisy, które pozwalają na smaczne i zróżnicowane jedzenie bez użycia glutenu. Osoby z nietolerancją glutenu czy celiakią mogą również skonsultować się z dietetykiem, który pomoże im dostosować dietę do ich indywidualnych potrzeb.